Phiên dịch là một nghề đòi hỏi sự đa tài và linh hoạt. Nhiều người nghĩ phiên dịch chỉ đơn giản là dịch lại word-by-word những điều mà người khác nói. Quan điểm này hoàn toàn sai lầm. Các phiên dịch viên phải không chỉ thông thạo hai hoặc nhiều ngôn ngữ, mà còn phải hiểu biết sâu sắc về văn hóa, lịch sử và lĩnh vực chuyên môn khác nhau. Chắc chắn họ phải đổi mặt với nhiều thách thức để trở thành một phiên dịch viên chuyên nghiệp.
Dưới đây là 4 thách thức chính mà các phiên dịch viên thường phải đối mặt mà SK Translate-Dịch thuật Quốc tế Sao Khuê đã tổng hợp lại.
Thiếu hiểu biết về văn hóa
Mỗi ngôn ngữ và văn hóa đều có những đặc điểm riêng biệt, và việc hiểu rõ những điều này là chìa khóa để dịch thuật chính xác. Một từ có thể mang nhiều ý nghĩa khác nhau trong các ngữ cảnh văn hóa khác nhau, và việc lựa chọn từ phù hợp có thể là một thách thức lớn.
Nếu bạn đã giao tiếp với ai đó đến từ một nền văn hóa khác, bạn sẽ hiểu rằng mặc dù có chung một ngôn ngữ nhưng những hiểu lầm vẫn có thể xảy ra do sự khác biệt về văn hóa. Trong bối cảnh văn hóa khác nhau, các cụm từ cũng có thể mang nghĩa khác nhau. Đặc biệt là các thành ngữ, tục ngữ, tiếng lóng.
Ví dụ, bạn sẽ dịch cụm từ “Every Jack has his Jill” như thế nào? Mỗi Jack đều sẽ có Jill của mình? Một phiên dịch viên giỏi sẽ có sự hiểu biết sâu sắc về văn hóa sẽ dịch nó là “Nồi nào úp vung nấy”. Trong khi đó, một phiên dịch viên thiếu trình độ hoặc thiếu kinh nghiệm có thể gặp khó khăn trong việc truyền đạt ý nghĩa đằng sau những cụm từ không có nghĩa đen.
Xem thêm: Tìm hiểu về tốc ký trong phiên dịch
Khó nghe – Nỗi ám ảnh mỗi khi làm phiên dịch
Chắc hẳn mỗi phiên dịch viên đều đã từng trải qua tình trạng “xịt keo” cứng ngắc khi không nghe hoặc chỉ nghe mờ mịt những điều mà diễn giả đang nói. Trong nhiều trường hợp, sự cố này có thể do thiết bị âm thanh được thiết lập kém (đặc biệt là trong cài đặt từ xa) hoặc loa bị lầm bầm.
Khác với biên dịch có thể tra từ điển hay web để tìm hiểu nghĩa của từ, phiên dịch viên lại cần phải dịch ngay lại bài phát biểu đó mà không có sự hỗ trợ cấp bách nào. Nhưng một phiên dịch viên có kinh nghiệm sẽ đảm bảo rằng tất cả các thiết bị âm thanh đều hoạt động bình thường và sẽ biết khi nào nên hướng diễn giả thay đổi lời nói để có thể hiểu được. Một phiên dịch viên kém trình độ có thể không biết cách ứng phó với thách thức này và có thể đơn giản bỏ qua những từ mà họ không thể nghe rõ, dẫn đến việc truyền đạt không chính xác.
Kiến thức chuyên ngành của từng lĩnh vực
Phiên dịch thường diễn ra trong các sự kiện yêu cầu thuật ngữ chuyên ngành cụ thể. Đặc biệt là các sự kiện về pháp lý, y tế, kinh doanh và hội nghị. Phiên dịch viên phải có kiến thức vững vàng với các thuật ngữ có thể phát sinh. Ví dụ, rất ít người có thể dịch thuật ngữ chuyên ngành y tế như ‘nhồi máu cơ tim’ mà không cần chuẩn bị.
Cũng có nhiều trường hợp, phiên dịch viên chỉ chuyên môn hóa kỹ năng trong một số ngành nhất định (một số phiên dịch viên quen thuộc với thuật ngữ y tế bằng nhiều ngôn ngữ). Tuy nhiên, nếu chủ đề rất cụ thể, phiên dịch viên vẫn cần được tóm tắt trước về chủ đề đó để họ có thể chuẩn bị chu đáo nhất. Một phiên dịch viên không đủ trình độ sẽ dịch một đoạn hội thoại khó hiểu và không rõ ràng.
Xem thêm: Xu hướng dịch phụ đề 2024: Video Game và E-Learning hái ra tiền?
Tông giọng – Yếu tố thành bại hành nghề phiên dịch
Hãy thử tưởng tượng khi diễn giả nói ‘Oh, really’ với tông giọng vui vẻ, cởi mở, và phiên dịch viên lại dịch nó là “Ồ, thật sao” theo hướng mỉa mai, châm biếm? Biểu hiện tán thành bằng một giọng điệu đột nhiên có thể trở thành một cách thể hiện sự bất bình tột độ chỉ bằng cách chuyển sang một giọng điệu khác.
Điều này cho thấy tầm quan trọng của khả năng hiểu được giọng điệu của người nói của phiên dịch viên. Vì ý nghĩa không chỉ được truyền tải bằng lời nói mà còn bằng giọng điệu mà nó được truyền tải. Không hiểu đúng sự mỉa mai và hài hước có thể dẫn đến những hiểu sai nghiêm trọng, điều mà nhiều phiên dịch viên thiếu kinh nghiệm mắc phải.
Tạm kết
Mỗi phiên dịch viên đều sẽ đối mặt với nhiều thách thức khác nhau trên con đường hành nghề của mình. Việc vượt qua những thách thức này đòi hỏi sự kiên nhẫn, kiến thức chuyên môn và kỹ năng giao tiếp xuất sắc. Bằng cách liên tục học hỏi và rèn luyện, các phiên dịch viên có thể trở thành những chuyên gia dịch thuật hàng đầu và đáng tin cậy.
